Dudak damak yarığı ne tür bir bozukluktur ve ne sıklıkta görülür?
Dudak damak yarığı, Bebeğin anne karnında yüzü oluşurken burun tabanında üst dudakların birleşemesinden dudak yarığı oluşur. Bu anormallik arkada, ağız içindede devam ederse damaktada yarık meydana gelir. Tıp dilinde buna kleft diyoruz. Ortalama olarak her 750 bebekten birinde görülen bir doğumsal anomalidir. Dudak yarığı tek ya da iki taraflı olabildiği gibi damak yarığı ile de beraber olabilir. Bazen de dudak yarığı olmaksızın sadece damak yarığı oluşabilir
Dudak damak yarığı
Dudak damak yarığı neden kaynaklanır?
Bu doğumsal anomalinin tek bir sebebi yoktur; genetik faktörler rol alabildiği gibi, akraba evliliği, gebelikte geçirilen viral enfeksiyonlar, bazı vitamin eksiklikleri, gebelikte annenin sigara veya alkol kullanımı gibi pek çok nedenden ötürü de bu anormallik oluşabilir.
İlk çocukları dudak damak yarığı ile doğan sağlıklı anne babanın ikinci çocuklarında bu anomalinin görülme şansı ne kadardır?
Birinci çocukta dudak damak yarığı olan sağlıklı anne babanın ikinci çocuklarında dudak damak yarığı görülme olasılığı %4 oranındadır. Anne babadan birinde de dudak damak yarığı varken ilk bebek anomalili doğmuşsa, ikinci çocukta anomaliye rastlanma riski %16 dır. Yani diğer bir değişle ikinci bebek %84 ile %96 arasında normal olacaktır.
Dudak damak yarıkları gebelik esnasında anlaşılabilir mi?
Her zaman değil. Bebekteki birçok anormallik ultrasonografi tetkiki ile anlaşılabiliyor iken dudak damak yarıklıların ancak %25 kadarı fark edilebilmektedir.
Dudak damak yarığı ile doğan bir bebek nasıl değerlendirilmelidir?
Bu bozukluk tek başına ölümcül değildir ve çaresi vardır. Eşlik eden başka bozukluklar olabilir. Bazı kalp rahatsızlıkları, el ve ayaklarda şekil bozuklukları, kafatası ve beyin bozuklukları ya da genetik organ bozuklukları bu rahatsızlığa eşlik edebilir. Dudak damak yarığı ile doğan bebek öncelikle bir çocuk doktoru tarafından ayrıntılı şekilde muayene edilmeli, bebek dudak damak yarığına eşlik eden diğer bozukluklar açısından değerlendirmelidir. Sonrasında plastik cerrah, kulak burun boğaz uzmanı, ortodontist, çocuk genetik uzmanından oluşan kleft ekibi tarafından takip edilmelidir.
Dudak damak yarıklı bir bebeğin karşılaşabileceği sorunlar nelerdir?
Bu bebeklerde başlangıçta beslenme sorunları, ilerleyen ay ve yıllarda orta kulak iltihabı ve işitme güçlükleri, konuşma bozuklukları, estetik sorunlardan kaynaklanan psikolojik sorunlar ortaya çıkabilmektedir.
Beslenmede dikkat edilecek noktalar nelerdir?
Dudak damak yarıklı bebekler normal bebekler kadar rahat beslenemezler. Damak yarıklı bebeklerde damak yarığını kapatarak bebeğin beslenmesini kolaylaştırmak amacıyla doğumdan sonraki ilk günlerde diş hekimleri tarafından beslenme plağı yapılmaktadır. Bebekler 45 derecelik açıyla başı yukarıda olacak şekilde beslenmelidir ve biberonlarının ucundaki delik büyütülmelidir.. Diğer bebeklere göre daha fazla hava yuttuklarından daha sık gazı çıkartılmalıdır.
Konuşma ile ilgili bozukluklar nelerdir?
Konuşma ilk iki yıl içinde zamanla öğrenilen bir özelliktir. Bebeğin bu süre içinde konuşmaya yarayan yumuşak damaktaki kaslarının kısa ve yanlış yerde olmasından dolayı çocuk bazı sesleri doğru çıkaramaz. İlerki yıllarda bu çocuklarda diş gelişimi de olumsuz etkilenir. Oysa dişlerde bazı seslerin doğru çıkarılması için gereklidir. Konuşma kaslarının ve dişlerinin bozukluğu yüzünden çocuğun konuşması düzgün ve anlaşılır olanmaz. Bu da çocuğun toplumla ilişkisini, öğrenmesini, sosyal ve psikolojik gelişimini olumsuz olarak etkiler. Zamanında yani konuşmayı öğrenmeden önce ameliyat edilirlerse ve ameliyat sonrasında yeterli konuşma tedavisi görürlerse, bu çocukların toplum içinde başarılı birer birey olmamaları için hiçbir engel yoktur.
Dudak damak yarıklı bebekler ne zaman ameliyat edilmelidir?
Dudak yarığı ameliyatı mümkün olduğu kadar erken tercihan ilk 3. ay içinde, damak yarığı ameliyatı bebeğin kilosu ve kan değerleri dikkate alınarak 6 ila 12. aylarda yapılmalıdır. Bozukluğun şiddetine göre burun dudak şekline yönelik, konuşmasına yönelik ya da diş ve çene gelişimine yönelik ek ameliyatlar gerekmektedir
Mehmet UYAR
Odyoloji (işitme) konuşma ve ses bozuklukları uzmanı
