Pelteklik
Pelteklik, artikülasyon bozukluğunun halk arasındaki yaygın kullanılan adır. Pelteklik harfleri doğu çıkartamama, anlaşılır söyleyememedir.
Nasıl Anlaşılır?
Her harfin doğru, anlaşılır ifadesi için beklenilen bir yaşı vardır. Her çocuk belli yaşlara geldiğinde bu harfleri doğru olarak çıkarta bilmelidir. Eğer çocuk büyüdüğü halde akranları gibi konuşamıyorsa o takdirde pelteklik var demektir.
Çocuklar Harf Gelişimi Nasıl Olur?
Yeni doğan bir çocuk ağlama, agulama sesleri çıkartır. bu sesler ilkel seslerdir ve öğrenme gerektirmez. Bebekler yapısal olarak ağlama ve agulama seslerini çıkarmaya yetenekli doğarlar. Büyüdükçe yeni sesler öğrenmeye, bunları taklit etmeye başlarlar ve daha bilinçli sesler çıkar. B, M,D gibi fonemlerden kurulu sözcüler türer. Baba, mama, dada gibi bunlar artiküle edilmesi en kolay fonemlerdir. Bu arada çocuk 12-24 aylık olmaya başlamıştır. 30-36 ay dolduğunda C,Ç fonemler fonemlerini öğrenir, bunlarla kelimler kurar. 48 aylık iken K,S,Ş fonemleri öğrenilmiş olur. 6 yaş civarında R,L fonemlerini çıkarması beklenir. V ve Z fonemleri için ise 7-8 yaşına kadar beklenebilir.
Tabi ki her çocuğun aynı dönemde aynı dil gelişimini kazanması beklemez. Bazı çocuklar harfleri kolay artiküle ederken bazıları ise daha geç artiküle edebilir. Bazı çocuklar için ise peltekliğin oratadan kalkması için konuşma terapisi alamsı gerekebilir.
Pelteklik Niçin Oluşur?
- İşitme Kaybı: işitme kayıpları çok sık ve kolay pelteklik sebebidir. Çocuk bir harfi duymadığı için onun doğru ifadesini de öğrenemez. Eğer bir çocukta pelteklik var ise mutlaka işitme testi yaptırılmalıdır.
- Dikkat eksikliği hiperaktivite: bazı çocuklar çok hareketli ve dikkatsiz oldukları için konuşanın yüzüne bakmaz, konuşulanı dinlemezler. Bu nedenle bozuk, anlaşılamaz. Bu bozukluğa sahip çocuklarda aynı zamanda dil ve konuşma bozukluğu da çok görülür.
- Öğrenme Sorunları: zeka seviyesi ,IQ, düşük, öğrenme beceresi zayıf çocuklar birçok şey gibi dili de öğrenemezler. Basit bozuk bir dil geliştirseler bile harf bozukluğunu yaşayabilmektedirler.
- Otizm,Down ,ağız, yüz anomalilerine sahip çocuklarda da yaygın olarak görülür.
Sebebi ne olursa olsun 4 yaşına geldiği haldeharf sorunu yaşayan bir çocuk varsa mutlaka konuşma terapisine başlanmalıdır.
Mehmet UYAR
Odyoloji (işitme) konuşma ve ses bozuklukları uzmanı
