YALAN SÖYLEME

Yalan Söyleme

Yalan söyleme, kişinin karşısındaki kişiyi yanıltmak amacı ile gerçeğin bilinçli, kasıtlı olarak değiştirilmesi, çarpıtılmasıdır. Bu durumda yalan söylemek karşındaki kişiyi yanıltma amacı gütmeli ve bilinçli olmalıdır. Örneğin geçen yaz tatilde yaşadıklarımı yanlış hatırlamam nedeni ile söylediğim şeyler yalan değildir. Çünkü anlatım hatalarım bilinçli yapılmış hatalar değildir ve amacım da karşımdaki kişiyi yanıltmak değildir.

Çocuklarda yalan söyleme

Çocuklarda bilinç ve düşünce gelimi zamanla oluşmaktadır. Çocuklarda düşünce gelişimi üzerine önemli çalışmaları bulunan Piaget düşünce gelişimini şöyle sıralamıştır:

• 0-18 ay duyusal motor dönem
• 18 ay-6 yaş somut işlem öncesi dönemi
• 6 yaş -12 yaş somut işlem dönemi
• 12 yaş ve üzeri soyut işlem, bilişssel dönem

Yukarıda da görüldüğü gibi henüz bilişsel seviyeye ulaşmamış bir çocuk gerçeğin ne olduğunu, hayal ya  da masalın ne olduğunu bilmez. Bunun kesin ayrımını, gerçeğin kesin sınırlarını bilemez. Gerçek nerede biter  hayal nerede başlar bunların ayrımını yapamaz.  Bunları yapamadığı için çocukların  yalan söylemesi davranışından bahsedilemez.  Çocuk yaşadığı, gördüğü veya bildiği bir şeyi yanlış söylüyorsa bu onun patolojik olarak yalan söyleme davranışına sahip olduğunu  göstermez.  Gerçekle hayali olanı ayırt edemediği içindir. Amacı sizi kandırmak değildir. Bazen de gerçeği farkli şekilde ifade etmeyi bir oyun olarak görür. Bu durumdan da çok eğlenir.

Yetişkinlerde yalan söyleme

Mental seviyesi normal, bilinci yerinde olan kişilerin gerçeği çarpıtarak, karşısındakini yanıltmak amacı ile söyledikleri sözler yalan söyleme dir.  Zeka seviyesi düşük, demans hastası, unuttuğu için yapılan hatalar yalan değildir. Patolojik yalan söylemek sık sık ihtiyacı olmadığı durumlarda da yalana başvurmadır. Psikiyatride  kişilik bozukluklarında yalan söyleyen kişiler ile sık karşılaşılmaktadır. Sürekli yalan söylerler, ne konuda ne söylediklerini unuturlar inanılmaz, güvenilmez kişilerdir.

Hangi durumlar yalan söylemeyi artmaktadır?

• Kişilik bozukluklarının bazı türleri, narsizm, histerik tipler, asosyal tipler, borderline kişilik bozukluğu
• Sanrısal bozukluklar
• Çevrelerinden sosyal destek almak, kabul görme ihtiyacı
• Geçmiş yaşantıların acılarını azaltma ihtiyacı
• Kendine olan güvenin azlığı
• Öğrenme davranışı olarak yalan söyleme. Anne-baba yakınlarında yalan söyleyen birinin olması öğrenilmiş bir davranış olarak yalan söylemeyi geliştirebilmektedir.

bu gibi kişilerde psikoterapi davranışlar değişiminde yardımcı olabilir.

Mehmet UYAR

Psikolog

Odyoloji (işitme) konuşma ve ses bozuklukları uzmanı